روستای دیزباد

دیزباد علیا یا دیزباد بالا روستایی است در نزدیکی شهرستان نیشابور (متصل شده به شهرستان زبرخان یکی از شهرستان های جدید تابعه ی نیشابور) در استان خرسان مرکزی که به خاطر منازل پلکانی خود در دل طبیعت زیبای آن معروف شده و به خاطر مسافت زیاد بین مشهد و نیشابور سیل کمتری از گردشگران به این منطقه می روند و باعث بکر بودن آن شده، اما کم بودن گردشگر دلیل آن نیست که این منطقه ارزش دیدن ندارد و اتفاقا یکی از زیباترین مناطق گردشگری شهرستان نیشابور است که بسیاری از افراد فقط برای رفتن به این منطقه حاضرند حدود یک ساعت رانندگی کنند و مطمئن باشید اگر یک بار به این منطقه سفر کنید باز هم دلتان می خواهد مجددا به این مکان بروید. با ما در تک کارت همراه باشید تا شما را بیشتر با دیزباد آشنا کنم

در کیلومتر ۸۰ جاده مشهد – نیشابور و روی سلسله جبال بینالود، روستایی زیبا در میان رودخانه ‌ها و چشمه ها و باغ‌های سرسبز خودنمایی می کند: روستای دیزباد، روستایی با آب و هوایی ییلاقی که جان می دهد که برای سفرهای تابستانی! روستا در شیب ملایم دامنه و مسیری پیچ در پیچ در امتداد رودخانه و کوه قرار گرفته و چشم اندازهای بینظیری از جلوه های طبیعی دارد.
اگر در یک روز گرم تابستانی از نیشابور راهی این روستا شوید با رسیدن به روستا و خنک شدن ناگهانی هوا به خوبی فرق آب و هوای مطبوع این ناحیه را با دیگر نواحی احساس می کنید و چنان تحت تاثیر این هوای کوهستانی قرار می گیرید که دلتان می خواهد حالا حالاها در این روستا بمانید. وجود توربین های بادی در این منطقه خبر از وزش بادهای تند می دهد پس خودتان را آماده کنید برای آب و هوایی متفاوت و مطبوع.

درباره ی دیزباد

در ایران، مناطقی وجود دارد که گاهی با قدم گذاشتن در آن‌ها، از این دنیا جدا می‌شویم و گویی پا به دنیای قصه‌ها و رویاها گذاشته‌ایم. این مناطق انگشت‌شمار، هرکدام بنا به دلیل خاصی دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند. در بخش ایرانگردی امروز به سراغ روستای دیزباد بالا رفته‌ایم، یکی از همین مناطقی که انگار این جهانی نیستند، روستایی که صد در صد مردم آن باسواد هستند و به همین دلیل آن را متمدن‌ترین روستای ایران می‌دانند!تک کارت
در همین راستا، بد نیست بدانید که اولین مدرسه‌ی روستا در سال ۱۳۱۲ تاسیس شد و ناصرخسرو نام داشت. این روستا، در سال ۱۳۴۸ به عنوان یکی از معدود روستاهایی که صد در صد باسواد است، در یونسکو به ثبت رسید و عجیب نیست که نخبگان فراوانی نیز از این روستا برخواسته باشند. افرادی چون امام قلی خاکی خراسانی که از شاعران فارسی زبان در سده ۱۱ هجری قمری و محمد فدایی خراسانی، از شاعران و نویسندگان فارسی زبان در سده ۱۲ هجری قمری.
یکی دیگر از نکاتی که باعث شده این روستا، در میان سایر روستاهای ایران، جایگاه ویژه‌ای داشته باشد، تفکیک زباله است! در این روستا نه تنها کسی حق ریختن زباله بر روی زمین را ندارد، بلکه مردم روستا خودشان را موظف می‌دانند که روستا را تمیز کنند و خیلی پیش‌تر از آنکه کسی به فکر تفکیک زباله بیفتد، آن‌ها این کار را انجام می‌دادند.

تاریخچه ی دیزباد

پیشینه تاریخی این روستا به سال ۹۵ هجری شمسی می رسد به طوری که اسم آن چندباری در طول تاریخ تغییر کرده است؛ در قرن سوم به قصرالریح و در بعدها به چهل اشکوب معروف بوده است. تاریخ طولانی و پیشینه فرهنگی، هویت مردم این ناحیه را با تحولات زیادی روبرو کرده است. یکی از ارزشمندترین منابعی که باعث این تحول فرهنگی شده افتتاح مدرسه ناصرخسرو در سال ۱۳۱۲ بوده است. تاسیس این مدرسه خانواده ها را تشویق کرد تا بچه ها را به مدرسه بفرستند، کم کم خانواده های بیشتری از روستا به این کار روی آوردند و همه بچه ها باسوار شدند. با اینکه در آن زمان در روستاهای دیگر رفتن به مدرسه کار چندان متداولی نبود اما این کار در روستای دیزباد امری عادی به حساب می آمد.تک کارت

همان طور که گفتیم قدمت ساخت مدرسه در این روستا به سال ۱۳۱۲ برمی گردد، مدرسه ای به سام ناصرخسرو که نقش مهمی را در فرهنگ این ناحیه داشته و باعث شده همه ساکنان باسواد باشند به طوری که اسم روستا در سال ۱۳۴۸ به عنوان روستایی که تمام مردمش باسواد هستند در لیست یونسکو قرار گرفت. این روستا در طول حیات خود فارغ التحصیلانی داشته که باعث افتخار همه روستاییان ایران به شمار می روند. یکی از آن ها «امام‌ قلی خاکی خراسانی» است که از شاعران معروف در قرن ۱۱ هجری قمری است. شخصیت معروف دیگر این روستا محمد فدایی خراسانی، شاعر و نویسنده قرن ۱۲ هجری قمری می باشد. امروز بیشتر مردم روستا در دانشگاه تحصیل کرده و برای پیشرفت بیشتر به شهرهای مجاور رفته اند اما زادگاه پدری شان را فراموش نکرده و در ماه های گرم سال به آن سر می زنند.

در زمان حمله مغول این روستا به نام آسیاب های بادی معروف بود. در آن زمان روستا از گزند حملات مغول دور ماند برای همین مردم از اطراف برای آسیاب گندم های خود به دیزباد می رفتند.

مطالب پیشنهادی از بخش گردشگری نیشابور

نیشابور کجا برم؟

کاروانسرای شاه عباسی

هفت غار نیشابور

ویدیوی معرفی دیزباد در صدا و سیما

ویژگی‌های دیزباد

سکونت و شغل

اکثریت مردم دیزباد در شهرستان نیشابور و مشهد و هم چنین خارج از کشور ساکن بوده و اغلب آن‌ها در فصل بهار و تابستان برای انجام امور مربوط به باغداری در دیزباد بسر می‌برند. باغداری به روش‌های نوین شغل دوم اکثریت مردم دیزباد بالا می‌باشد، لیکن از منظر علاقه به زادگاه و موطن اکثریت مردم به اینکار به عنوان شغل نمی‌نگرند و آن را بهانه‌ای برای رفتن به دیزباد تلقی می‌نمایند.

ساکنین مقیم

ساکنین مقیم دیزباد بالا در فصل پاییز و زمستان به دلیل سرمای زیاد و ساکن بودن اکثر اهالی در شهرها حدود صد الی پانصد نفر می‌باشد ولی در دو فصل بهار و تابستان به لطف هوا و آب فوق‌العاده تمیز و عالی آن و نیز انجام امور مربوط به باغداری (که به صورت کاملاً علمی صورت می‌پذیرد) تا چندین هزار نفر نیز می‌رسد.تک کارت

فرهنگی

تأسیس مدرسه ناصرخسرو دیزباد در سال ۱۳۱۲ به فرمان امام وقت اسماعیلی سلطان محمد شاه و در راستای سیاست‌های رضا شاه پهلوی برای گسترش مدارس ابتدایی در ایران

در سال ۱۳۴۸ نام دیزباد به عنوان یکی از معدود روستاهای صددرصد باسواد جهان در یونسکو به ثبت رسید.

گویش

مردم دیزباد با گویشی خاص خود که بسیار شبیه گویش مردم نیشابور است صحبت می‌کنند

صنعتی

خرید ژنراتور دیزلی و احداث اولین شبکه خصوصی برق در ایران به همت معلمان و اهالی دیزباد

آب و خاک، کشاورزی و محصولات

این روستا دارای خاک بسیار حاصلخیز و آبی بسیار گوارا و غنی از املاح مفید و بسیار خنک بوده که این موارد در کنار باغداری بسیار علمی و اصولی که زاییده سواد همه اهالی روستا می‌باشد باعث بازده کمّی و کیفی باغ‌ها شده و محصولات کاملاً ارگانیک درجه یک را به وجود می‌آورد، بطوریکه بعضی محصولات آن در جهان در زمره بهترین‌ها در شاخه محصولات باغی ارگانیک می‌باشد. محصولات کشاورزی دیزباد شامل گیلاس، آلو، سیب، آلبالو، گردو، بادام، زردآلو، هلو، گلابی، توت و … بوده که بیشترین محصولات آن گیلاس، آلو، سیب، گردو و آلبالو می‌باشد.تک کارت

مشاهیر دیزباد

امامقلی خاکی خراسانی شاعر اسماعیلی فارسی‌زبان در سده ۱۱ هجری قمری

محمد فدایی خراسانی شاعر اسماعیلی فارسی‌زبان در سده ۱۲ هجری قمری

زیبایی و آرامش دیزباد

پیش از اینکه به توضیح این مورد بپردازیم که چرا این روستا، مقصد نهایی دلبستگان محیط زیست در ایران است، بد نیست به مهمترین محصولات این روستا اشاره‌ای داشته باشیم: روستای دیزباد بالا بهترین گردو و گیلاس خراسان رضوی را تولید می‌کند، محصولاتی که کاملا ارگانیک هستند و چنان کیفیتی دارند که باعث می‌شوند مردم از اقصی نقاط ایران به این روستا بیایند و پی کشف راز این کیفیت مثال زدنی باشند. اما واقعا این راز چیست؟

وقتی وارد این روستا می‌شوید، تابلوی جالبی را خواهید دید که روی آن نوشته شده: « مبادا شکار، مبادا تبر بر درخت و بهار، محیط و زمین را نکو پاک‌دار.» این، شعار مردم روستاست. نکته‌ی دیگری که در همان ابتدای ورود به روستا توجه شما را به خود جلب خواهد کرد، نمادی عجیب به شکل DNA است که بر روی یک بلندی نصب شده است. در قسمت بالایی این DNA، یک لانه‌ی کبوتر و یک قلم به چشم می‌خورد که به این معناست که فرهنگ حفاظت از محیط زیست، چیزی‌ست که در ژن مردم دیزباد بالا وجود داشته و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.

سایر عجایب روستا

محمد درویش، کنشگر محیط زیستی، در مصاحبه‌اش با ایرنا، نکات جالبی را در مورد روستای دیزباد بالا بیان می‌کند، نکاتی که شاید برای ما عجیب و یا حتی رویایی و غیرواقعی به نظر برسند، اما حقیقت دارند و مردمان روستا به آن‌ها پایبند هستند. باهم، این عجایب را می‌خوانیم:

قطع کردن درخت بلند ممنوع است

یک آرمانی در این روستا هست که اولین بند این آرمان این است که کسی حق ندارد در این روستا درخت بلند قد را قطع کند. می‌گویند پرنده‌ها بر درختان بلند قد بیشتر لانه می‌کنند چون امنیت دارند و هر چه حال پرنده‌ها بهتر باشد، آن پرنده‌ها کرم خرات گردو و گیلاس را می‌خورند و دیگر نیازی نیست سم شیمیایی برای آفت بزنیم.تک کارت

انداختن چوب در استخر

در این روستا اگر کسی در مزرعه استخری دارد، موظف است حتماً چند تکه چوب در استخر بیندازد که اگر پرنده‌ای خواست آب بخورد غرق نشود.

ساخت آشیانه پرنده در منزل

شورای روستا تصویب کرده است که اگر کسی می‌خواهد خانه‌ای بسازد یا بخواهد خانه را مرمت کند، حتماً بخشی از خانه باید آشیان پرنده باشد. باورشان به این است که هر چه پرنده‌ها حالشان در این روستا بهتر باشد، هم در قلمرویی که پرواز می‌کنند کود بهتری در زمین می‌پاشند و این کود می‌تواند حاصلخیزی خاک را افزایش دهد که دیگر نیازی به کود شیمیایی نیست و هم اینکه پرنده‌ها با آفات مبارزه می‌کنند و نکته دیگر اینکه پرنده‌ها با آوازی که می‌خوانند حال مردم را بهتر می‌کنند.

استفاده از تراکتور ممنوع است

در این روستا از تراکتور برای شخم زدن استفاده نمی‌کنند، در مواقع شخم سیب‌زمینی یا آلوی قطره‌طلا در زمین جاسازی می‌کنند، گرازها به بهانه اینکه سیب‌زمینی‌ها را پیدا کنند با پوزه قوی‌شان خاک را زیر و رو می‌کنند، غذا را پیدا می‌کنند و زمین را هم آماده کشت و زرع کرده‌اند.

شکار ممنوع

در این روستا کسی شکارچی اجیر نمی‌کند که گرازها را بکشند تا به محصولات کشاورزی‌شان آسیب نرسد، بلکه موانع فیزیکی ایجاد کرده‌اند که گرازها نزدیک مزارع و درخت‌هایشان نشوند. یاد گرفته‌اند چگونه از موهبت‌های طبیعی استفاده کنند بدون اینکه خسارتی به مایملک و منابع محیط‌ زیستی‌شان وارد شود.

راه های رسیدن به دیزباد

وارد جاده‌ی نیشابور که می‌شوید و چشمتان به توربین‌های بادی که می‌افتد، قدم به منطقه‌ی دیزباد گذاشته‌اید. با گذشتن از رباط فخر داوود در ۶۲ کیلومتری مشهد به سمت راست بپیچید و ۱۳ کیلومتر دیگر را پشت سر بگذارید تا به روستای دیزباد بالا برسید این روستا بر روی دامنه‌های جنوبی رشته کوه بینالود به صورت شرقی – غربی قرار گرفته است و پس از ماسوله، معروف‌ترین روستای پلکانی ایران نیز هست.تک کارت