ریواس نیشابور

یکی از معروفترین ریواس های ایران ، ریواس نیشابور است که به خاطر آب و هوای نیشابور و سازگاری کامل این گیاه با این آب و هوا به عنوان مرغوبترین ریواس ایران شناخته می شود و معمولا در بخش های کوهپایه ای شهرستان نیشابور جزو محصولات زراعی به شمار میرود. در این مقاله تک کارت قصد داریم شما را کاملا با ریواس و خواص آن آشنا کنیم.
ریواس (نام علمی: Rheum) یا به فارسی افغانستان چوکری یا رواش گیاهی است از تیره هفت‌بندیان (Polygonaceae) بومی آسیا (به احتمال سیبری یا هیمالیا) که از سده شانزدهم در اروپا کشت می‌شد. نوشته‌ها حاکی از آن است که پیش از میلاد مسیح در چین به عنوان دارو مصرف می‌شد. ریواس در صنعت رنگ‌سازی باعث تولید رنگ ریواسی می‌شود.

ریواس

ریواس نامی برای گونه های مختلف گیاهان جنس Rheum بوده و منشاء آن آسیای شرقی است. به وجود ریواس در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در کتب گیاهی چینی اشاره شده است و به صورت وحشی در مناطق کوهستانی و سرد نیمکره شمالی نظیر فلات تبت، ارتفاعات البرز ایران، ارتفاعات اروپا و.. می روید ( طاهری، ۱۳۹۳ ). ریواس در ایران و نیشابور از زمان های بسیار دور شناخته شده و به طور نمونه در بندهش یکی از متون کهن ایرانی به این گیاه با دید اساطیری اشاراتی شده و در کتب برخی سیاحان ایرانی و خارجی نیز از طعم و طراوت ریواس نیشابور توصیف ها شده است ( مؤید ثابتی ، ۱۳۵۵ ).
ریواس دارای ساقه های سفید، آبدار و ترش و مطبوع به ارتفاع ۸۰ سانتیمتر است که در سر ساقه های آن برگ بزرگ و پهنی شبیه پنجه مرغابی وجود دارد و تنها قسمت ساقه آن خوردنی است. از دیرباز درباره خواص دارویی ریواس مطالبی بیان شده، لیکن امروزه اثرات ضد ویروسی عصاره آن، خاصیت ضد انگلی گل آن، کاربرد ریشه و بذر آن در صنایع رنگرزی و تأثیر ریواس در پایین آوردن میزان کلسترول و فشارخون و نیز وجود املاح معدنی، پتاسیم، فیبرهای غذایی، ویتامین ث و. . مورد توجه می باشد.تک کارت

در منطقه نیشابور در ارتفاعات بینالود در بخش شمالی و شرقی دشت این گیاه به صورت خودرو در فصل بهار می روید که از بهترین و مرغوب ترین نوع آن در ایران محسوب می گردد و اغلب ساکنین روستاهای کوهپایه ای نیشابور در پرورش ریواس تبحر خاصی یافته اند. پیش از آغاز فصل بهار که ریواس تازه سر از خاک درمی آورد باید به منظور ممانعت از رسیدن نور به گیاه پای آن را سنگ چین نموده و یا با خاک آن را پوشاند تا دم برگ برای رسیدن به نور، طویل و رشد نماید. اوایل اردیبهشت تا اواخر این ماه برداشت ریواس از کوهپایه ها آغاز شده و علاوه بر مصرف آن به صورت میوه، ترشی و ماده افزودنی در غذاها با تبدیل و فرآوری آن به صورت نوشابه یا شربت، سوغات نیشابور برای گردشگران و حتی دیگر نقاط کشور و کشورهای خارجی ( خلیج فارس ) محسوب می گردد.تک کارت

خواص مصرف ریواس نیشابوری

ارزش غذایی ریواس بسیار زیاد است. این گیاه سرشار از فیبر بوده و حتی در حالت پخته نیز ارزش غذایی بالایی دارد؛ هر ۱۰۰ گرم ریواس که آن را با شکر پخته باشند، حاوی ۱۱۶ کالری، ۳۱.۲ گرم کربوهیدرات، دو گرم فیبر، ۰.۴ گرم پروتئین، ۲۶ درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین K1 و همچنین ۱۵ درصد از نیاز روزانه بدن به کلسیم، ۶ درصد از نیاز روزانه بدن به ویتامین C و سه درصد از نیاز روزانه بدن به پتاسیم و یک درصد از نیاز روزانه بدن به فولات است. البته کلسیم موجود در ریواس به شکل کلسیم اگزالات است و بیشتر از آن که ماده مغذی محسوب شود، اثر ضد تغذیه‌ ای دارد؛ زیرا به خوبی جذب نمی‌شود.

درمان کبد چرب

از خواص ریواس برای علائم کبد چرب می‌توان به تاثیر این گیاه در سندروم هپاتیت نوزادان اشاره کرد. این اختلال نادر ژنتیکی سبب ترشح صفرا در کبد نوزادان می‌گردد و ریواس می‌تواند تا ۸۹ درصد زردی و لکه‌های زرد پوست را که به دلیل غالب شدن صفرا ایجاد می‌گردد، کاهش دهد.تک کارت

مطالعه این بخش ها را از دست ندهید:
آشنایی با نیشابور
گردشگری نیشابور
مشاهیر نیشابور

درمان آلزایمر

ویتامین K موجود در ریواس می‌تواند به حفظ سلامت مغز کمک کند و در نتیجه پیشگیری از ابتلا به آلزایمر می‌شود. سلامت سلول‌های مغز به ویتامین K وابسته بوده و این ویتامین، فعالیت‌های شناختی و در نتیجه سلامت روانی افراد را تحریک کرده و حتی به درمان آلزایمر نیز کمک می‌نماید.

پیشگیری از سرطان و بیماری های قلبی

سلول‌های سرطانی همان سلول‌های بدن هستند که به دلیل تاثیر رادیکال‌های آزاد و عدم توانایی بدن در بازسازی عملکرد سلولی به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌شوند و رشد غیر قابل کنترلی پیدا می‌کنند. در اثر استرس اکسیداتیو همه افراد در معرض ابتلا به سرطان هستند، به همین دلیل مصرف غذاهایی که حاوی آنتی اکسیدان‌ها همچون ویتامین A و ویتامین C هستند، برای پیشگیری و مبارزه با سرطان اهمیت بسیاری دارد. مصرف ریواس به دلیل وجود ویتامین C در مبارزه و پیشگیری از سلول های سرطانی تاثیر دارد. همچنین ریواس حاوی بتاکاروتن و ترکیباتی همچون زآگزانتین و لوتئین است و برای پیشگیری از ایجاد سرطان دهان و سرطان ریه مصرف می‌شود.تک کارت

وجود مواد آنتی اکسیدانی در ریواس و همچنین تأثیری که این گیاه در کاهش سطح کلسترول خون دارد، سبب می‌شود به پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی درمان آن‌ها کمک کند. در صورت مصرف ریواس به‌صورت منظم، کلسترول خوب یا همان HDL که به سلامتی قلب و عروق کمک می‌کند، افزایش می‌یابد. البته چنانچه تحت درمان بیماری قلبی و عروقی خاصی هستید، بهتر است پیش از تغییر رژیم لاغری و رژیم غذایی با پزشک خود مشورت نمایید.

کمک به دستگاه گوارش

برای افرادی که به یبوست دچار هستند و نیازمند مصرف فیبر در طی روز برای کارکرد بهتر روده‌های خود هستند؛ مصرف ریواس خواص زیادی دارد و فیبر موجود در ریواس کمک می‌کند با از بین رفتن یبوست، بسیاری از اختلالات گوارشی بهبود پیدا کرده و همچنین احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ کاهش پیدا کند. البته این تنها برای افرادی است که مشکل خاصی ندارند و تنها به یبوست دچار هستند. چنانچه فردی دچار مشکلات مزمن معده یا سایر بخش‌های دستگاه گوارش است، بهتر است پیش از مصرف ریواس با پزشک خود مشورت نماید.تک کارت

تقویت رنگ مو

از ریشه ریواس برای رنگ کردن مو نیز استفاده می‌کنند. ریسه ریواس اکسالیک اسید بوده و رنگ مو را به قهوه‌ای روشن یا بلوند تغییر می‌دهد؛ همچنین بدون آسیب به پوست سر، کمک میکند تا رنگ مو طولانی‌تر باقی بماند. برای استفاده از خواص ریواس برای مو و رنگ کردن آن، می‌توانید سه قاشق سوپ‌خوری از پودر ریشه ریواس را با دو فنجان آب مخلوط کرده و اجازه دهید ۱۵ دقیقه بجوشند و تا شب آن‌ها را کنار بگذارید. صبح، پس از تصفیه محلول می‌توانید آن را بر روی موهای خود ریخته و تغییر رنگ موی خود را مشاهده کنید.

کاهش کلسترول

بسیاری از دستور العمل های دسر ریواس برای سلامتی شما عالی نیستند، اما افزودن کمی به رژیم غذایی شما می تواند سطح کلسترول را بهبود بخشد. یک مطالعه در مجله کالج آمریکایی تغذیه نشان داد که خوردن ساقه ریواس باعث کاهش سطح کلسترول در مردان دارای کلسترول بالا می شود. به ویژه در کاهش LDL یا کلسترول بد مفید بود.

کمک به هضم غذا

تانن موجود در ساقه ریواس برای بهبود هضم و سلامت روده مشخص شده است. ریواس همچنین سرشار از فیبر است که به جلوگیری از یبوست کمک می کند. اگر می‌توانید از کمک کوچکی در آن بخش استفاده کنید، غذاهای بیشتری را که شما را مدفوع می‌کنند بررسی کنید.تک کارت

تقویت استخوان‌ها

ساقه ریواس سرشار از ویتامین K است که یک ماده مغذی کلیدی در بهبود تراکم استخوان و کاهش خطر شکستگی است. سعی کنید دسر ریواس خود را با فواید آناناس برای دوز اضافی مواد مغذی تقویت کننده استخوان ترکیب کنید.

کمک به بهبود التهاب

ساقه‌های ریواس حاوی آنتوسیانین‌ها هستند، ترکیبی که به آن رنگ قرمز عمیق و عمیق می‌دهد. مطالعه ای در مجله Annual Review of Food Science and Technology نشان داد که خوردن غذاهای غنی از آنتوسیانین با التهاب کمتر و محافظت بیشتر در برابر بیماری های مزمن مانند دیابت مرتبط است.

کمک به سلامت قلب

آنتوسیانین موجود در ساقه ریواس می تواند با کاهش التهاب و جلوگیری از تصلب شرایین، تنگ شدن و سفت شدن رگ های خونی، سلامت قلب را تقویت کند. با پای ریواس خود به کمی پروتئین نیاز دارید؟ سعی کنید آجیل خرد شده را روی آن بپاشید. فواید سلامتی بادام از قلب شما نیز محافظت می کند.تک کارت

مطالب مرتبط با گردشگری نیشابور
کویر اردمه نیشابور
دهکده چوبی نیشابور
دیزباد نیشابور

مضرات ریواس

هیچ ماده غذایی نیست که کاملاً بدون عوارض باشد. همان طور که میزان کافی از مصرف یک ماده می‌تواند خواص زیادی برای بدن داشته باشد، مصرف بیش از حد آن نیز به بدن آسیب می‌رساند و ریواس نیز از این قاعده مستثنا نیست. مضرات ریواس مربوط به وجود کلسیم اگزالات در این گیاه است. چنانچه ریواس پس از بهار برداشت شود، میزان اگزالیک اسید آن افزایش می‌یابد.تک کارت
کلسیم اگزالات، رایج‌ترین شکل از اگزالیک اسید در گیاهان بوده و می‌تواند برای بدن مضراتی داشته باشد. کلسیم اگزالات در برگ‌های ریواس وجود دارد، اما ساقه‌های آن نیز می‌توانند مقادیری از کلسیم اگزالات را در خود داشته باشند. با مصرف کلسیم اگزالات هیپراگزالوری یا افزایش اگزالات در خون اتفاق می‌افتد که وضعیتی حاد بوده و می‌تواند سبب تجمع کریستال‌های کلسیم اگزالات در برخی از اندام‌های بدن شود. افرادی که نسبت به این ماده حساسیت بیشتری دارند، دچار سنگ کلیه می‌شوند که می‌تواند به نارسایی کلیوی نیز منجر گردد. با وجود آنکه حساسیت همه افراد به کلسیم اگزالات یکسان نیست؛ اما دریافت ویتامین Cهمزمان و کمبود ویتامین B6 می‌تواند حساسیت به این ماده را افزایش دهد.
افرادی که دچار مشکل کمبود باکتری‌های مفید گوارشی هستند، همچون اگزالوباکتر فرمیژنز نیز بهتر است ریواس مصرف نکنند. چنانچه ریواس به میزان کافی و متعادل مصرف گردد، نه‌تنها افراد دچار مسمومیت غذایی نشده، بلکه می‌توانند از خواص این گیاه استفاده کنند. همچنین پختن ریواس و استفاده از آن در غذاهای پخته شده نیز سبب کاهش اگزالات تا ۸۷ درصد می‌گردد.