در کتابهای کهنی که زندگی خیام و کارهای او را بیان کردهاند، اختلافهای بسیاری، بهویژه در تاریخ تولد و مرگ او وجود دارد. نخستین منبعی که بهطور گسترده خیام را معرفی کردهاست، چهار مقالهٔ نظامی عروضی، نوشتهشده نزدیک ۵۵۰ قمری است. دومین زندگینامهٔ خیام را ابوالحسن علی بیهقی، در ۵۵۶ قمری، در کتاب تتمهٔ صوان الحکمه یا تاریخ الحکما نوشتهاست. نظامی عروضی و ابوالحسن بیهقی، هردو هم دوره خیام بوده و او را از نزدیک دیدهاند.
فهرست مطالب
حکیم عمر خیام نیشابوری کیست؟
غیاثالدین ابوالفتح عُمَر بن ابراهیم خَیّام نیشابوری که به نام عُمَر خَیّام نیشابوری شناخته می شود زاده ی سال ۴۴۰ هجری قمری است و در سال ۵۱۷ هجری قمری درگذشته است. از جمله القاب خیام می توان به خیامی، خیام نیشابوری و خیامی النّیسابور نیز اشاره کرد. خیام را یک همه چیز دان می دانند چرا که در بسیاری از علوم تخصص داشته است. از جمله علوم ایشان می توان به فیلسوف ، موسیقی دان ، فیزیک دان ، عارف، ادیب، مفسر، شیمی دان، دین شناس، ریاضی دان، ستاره شناس، زمین شناس، زیست شناس، شاعر، ربایی سرا اشاره کرد. اگر چه خیام در علم جایگاهی بسیار بالاتر از ادبیات دارد و با نام ” حجّهالحق” شناخته می شود، اما رباعیات خیام نیشابوری بیشتر آوازه ی جهانی پیدا کرده است و بیشترین تلاش را برای جهانی شدن خیام نیشابوری ” ادوارد فیتزجرالد” انجام داد و با ترجمه ی رباعیات خیام ، این دانشمند را جهانی کرد.
شماری از تاریخ نویسان، خیام را شاگرد ابنسینا و شماری نیز او را شاگرد امام موفق نیشابوری خواندهاند. صحت این فرضیه که خیام شاگرد ابنسینا بودهاست، بسیار دور از ذهن مینماید، زیرا از دیدِ زمانی با هم تفاوت زیادی داشتهاند. خیام در جایی ابنسینا را استاد خود میداند، ولی این استادی ابنسینا، جنبهٔ معنوی دارد.
سلام من سارا هستم ۱۱ ساله از نیشابور، این مقاله رو برای مسابقه ی سایت تک کارت ارسال کردم ، ممنون میشم با امتیاز دادن (زیر پست) و نظر دادن در مورد مقاله ام بتونید بهم امید بدید بیشتر در مورد زادگاهم تحقیق کنم.
سارا میرزایی
شما هم مقالات خودتون رو ارسال کنید
زندگی خیام
خیام در قرون وسطی در قرن پنجم هجری قمری بدنیا آمد، در زمان بدنیا آمدن وی ابر شهر نیشابور مرکز اصلی دین زرتشت بود. نام کامل خیام را در کتب عربی ابوالفتح عمر بن ابراهیم الخیام ذکر کردند و در پارسی از او به عنوان حکیم عمر خیام نام می برند.
محققان بر اساس گفته ای از بیهقی که از دوستان نزدیک عطار بود تاریخ تولد وی را ۲۸ اردیبهشت ۴۲۷ می دانند (معادل ۱۸می ۱۴۰۸ میلادی).
خیام شاگرد ریاضی دان زرتشتی به نام “بهمنیار” بود. در حدود سال ۴۴۹ هجری قمری با سرپرستی “قاضی القضات سمرقندی” کتابی درباره ی معادله های درجه ی سوم به زبان عربی با عنوان ” رساله فی البراهین علی مسائل الجبر و المقابله” نوشت و آن را به نظام الملک طوسی تقدیم کرد.
پس از آن خیام به دعوت پادشاه جلال الدین ملک شاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک به اصفهان می رود و هجده سال سرپرستی رصدخانه ی این شهر را بر عهده می گیرد.به همت وی در سال ۴۵۸ طرح سر و سامان دادن به گاهشمار را تنظیم می کند و تقویم جلالی را دسته بندی می کند. در این دوران خیام به عنوان ستاره شناس در دربار خدمت می کرد هر چند وی بر ستاره شناسی باوری نداشت. در سال ۴۵۶ خیام مهمترین و تاثیر گذارترین اثر ریاضی خود را با نام ” رساله فی شرح ما اشکال من مصادرات اقلیدس” را می نویست و در آن خطوط موازی و نظریه ی نسبت ها را شرح می دهد.
همچنین گفته میشود که خیام هنگامی که سلطان سنجر، پسر ملکشاه در کودکی به آبله گرفتار بوده وی را درمان نمودهاست. پس از درگذشت ملکشاه و کشته شدن نظامالملک، خیام مورد بیمهری قرار گرفت و کمک مالی به رصدخانه (زیج) قطع شد. بعد از سال ۴۷۹ خیام اصفهان را به قصد اقامت در مرو که به عنوان پایتخت جدید سلجوقیان انتخاب شده بود، ترک کرد. احتمالاً رسالههای میزان “الحکم و قسطاس المستقیم” را در آنجا نوشت. رسالهٔ “مشکلات الحساب” (مسائلی در حساب) نیز احتمالاً در همین سالها نوشته شدهاست. غلامحسین مراقبی گفتهاست که خیام در زندگی زن نگرفت و همسر برنگزید.
مرگ خیام را میان سالهای ۵۱۷–۵۲۰ هجری قمری میدانند که در نیشابور رخ داد. گروهی از تذکرهنویسان نیز مرگ او را سال ۵۱۶ نوشتهاند، ولی پس از بررسیهای لازم مشخص گردیده که تاریخ مرگ وی سال ۵۱۷ هجری قمری بودهاست. آرامگاه وی هماکنون در شهر نیشابور، در باغی که آرامگاه امامزاده محروق در آن واقع میباشد و در نزدیکی آرامگاه عطار نیشابوری، قرار گرفتهاست.
پژوهش ها درباره ی خیام در ایران
- مقدمه ای بر رباعیات خیام (سال ۱۳۰۳ خورشیدی)
- ترانه های خیام (سال ۱۳۱۳ خورشیدی)
شناخته شده ترین دستاوردهای خیام
ساخت تقویم ایران
حل نظریه اقلیدس
سایر دستاوردهای خیام
نجوم
شاید این مطلب هم جالب باشد: آرامگاه خیام نیشابوری
ریاضیات
سلام من سارا هستم ۱۱ ساله از نیشابور، این مقاله رو برای مسابقه ی سایت تک کارت ارسال کردم ، ممنون میشم با امتیاز دادن (زیر پست) و نظر دادن در مورد مقاله ام بتونید بهم امید بدید بیشتر در مورد زادگاهم تحقیق کنم.
سارا میرزایی
شما هم مقالات خودتون رو ارسال کنید
ستارهشناسی
فلسفه
موسیقی
ادبیات
خیام در فرهنگ عامه
چهرهٔ جهانی خیام
اسم خیام در جهان
اسامی جهانی بکار رفته برای خیام
- یکی از حفرههای ماه به افتخار خیام «عمر خیام» نامیده شدهاست.
- سیارک ۳۰۹۵ در سال ۱۹۸۰ به نام وی نامگذاری شد.
- در تونس هتلی به نام خیام ساخته شدهاست.
- در فرانسه و مصر شرابهایی به نام خیام تولید میشود.
- نام یکی از ایستگاههای قطار که فاجعه قطار نیشابور در آنجا رخ داد، نامش خیام بود.
- خیابان خیام در شهر تهران واقع در منطقه ۱۲ شهرداری تهران به نام عمر خیام نامگذاری شدهاست.
- بلوار خیام در شهر مشهد واقع در حد فاصل بلوار ملکآباد و میدان خیام به نام خیام نامگذاری شدهاست. همچنین مجسمه نسبتاً بزرگی از خیام در ابتدای این بلوار نصب شدهاست.
- دانشگاه خیام مشهد نام یکی از دانشگاههای غیرانتفاعی با سابقه ایران در شهر مشهد میباشد که پردیس شماره یک (اصلی) آن در ابتدای بلوار فلاحی این شهر در سال ۱۳۷۱ خورشیدی تأسیس و به یاد حکیم نیشابور با این عنوان نامگذاری شد.
در نیشابور
- میدان خیام یکی از میدانهای شهری در نیشابور به نام خیام نامگذاری شدهاست. همچنین در میان این میدان بنای آرامگاه اولیه عمر خیام قرار داده شدهاست.
- خیابان خیام یکی از خیابانهای شهر نیشابور واقع در شهرک فرهنگیان است که به نام عمر خیام نامگذاری شدهاست.
- شهرک صنعتی خیام در نزدیکی نیشابور به نام خیام نامگذاری شدهاست.
- دبیرستان خیام یکی از مدرسههای قدیمی نیشابور خیام نامگذاری شدهاست.
- افلاک نمای خیام و پژوهشکده ستارهشناسی نیشابور.
- خانه ریاضیات نیشابور (برگرفته از تخصص ریاضی خیام) در نیشابور به نام وی است.
خیام در فیلم و داستان
- فیلم عمر خیام، فیلمی آمریکایی ساختهٔ ۱۹۵۶ م.
- میراثدار: افسانهٔ عمر خیام، فیلمی آمریکایی ساختهٔ سال ۲۰۰۵ م.
- فیلم مستند جام شکسته: مناظره خیام با کالیگولا و کتابی به همین نام اثر آرمین نادری.
- در یکی از رمانهای ایرانی به نام خیام و آن دروغ دلاویز نوشتهٔ هوشنگ معینزاده، روح خیام نقشی محوری دارد. وی شخصیت اصلی رمان سمرقند نوشتهٔ امین معلوف است.
- خیام یکی از شخصیتهای داستان معصومه شیرازی اثر محمد علی جمال زاده است. وی یکی از موضوعات بحث میان دو تن از شخصیتهای رمان گرگ دریا نوشته جک لندن است.
- بهروز غریبپور در اپرای عروسکی عمر خیام، اجرا شده در سال ۱۳۹۷، به دوران زندگی، افکار و اشعار وی و تأثیر او در تاریخ پرداختهاست.
سلام من سارا هستم ۱۱ ساله از نیشابور، این مقاله رو برای مسابقه ی سایت تک کارت ارسال کردم ، ممنون میشم با امتیاز دادن (زیر پست) و نظر دادن در مورد مقاله ام بتونید بهم امید بدید بیشتر در مورد زادگاهم تحقیق کنم.
سارا میرزایی
شما هم مقالات خودتون رو ارسال کنید
این که اکثرا کپی شده ویکی پدیاست حدود ۶۰درصدش کپی هست
برای یه تحقیق یا نوشتن یه مقاله مهم اینه که طرف تحقیق میکنه و مطالعه و اطلاعات خودش هم بالا میره، اینکه از یک یا چند منبع کپی شده باشه اصلا چیز مهمی نیست؛ به این بخشش دقت کنید که ایشون در مورد خیام یاد گرفتن و اطلاعاتشون بالا رفت، مقاله ی ایشون رو خودم هم مطالعه کردم و حدود دو صفحه رو خودشون نوشتند، به نظرتون این بخشش جذاب نیست که مطالعه کرده و در حد دو صفحه تونسته خودش بنویسه؟
عالی بود 🤩👏👏👏
عالی بود ۵ ستاره دادم
منم تحقیقم رو فرستادم وقتی منتشر شد یادت نره حمایتم کنی
سارا جان موفق باشی به بچه ها بگو بیان امتیاز بدن😊🙌👍
عالی بود موفق باشید❤❤😍😍👌👌😘😘
ممنون از تلاشتون برای آشنایی بیشتر بچه ها با تاریخ شهر ، ایشالا پسر بنده هم بزودی مقاله ی خودش رو ارسال می کنه
امیدوارم موفق باشید
خیلی خوب بود ، امیدوارم به تحقیق و پژوهش درباره ی شهر ادامه بدید