گردشگری, نیشابور

قدمگاه رضوی نیشابور

قدمگاه رضوی نیشابور

قدمگاه نیشابور منطقه ای زیارتی است به جای مانده از دوران شاه عباس صفوی که توسط شیخ بهایی طراحی شده و در آن جای پایی منصوب به امام رضا(ع) وجود دارد که به باور مردم زمانی که امام رضا (ع) در سفری از مدینه به مرو میرفتند، در این مکان بر روی سنگی نماز خوانده اند و جای پایی وجود دارد که روی آن سنگ مانده است و برخی آن را منسوب به امام رضا (ع) می دانند. در بخش گردشگری نیشابور در سایت تک کارت بسیاری از بخش های گردشگری نیشابور را معرفی کردیم و پیشنهاد  می کنم مطالب این بخش را نیز مرور کنید

فهرست مطالب

بر اساس آمار گردشگری استان خراسان رضوی در سال ۱۴۰۱ پس از حرم امام رضا (ع) ، قدمگاه رضوی در نیشابور پر بازدیدترین مکان در استان خراسان بوده و مردم بسیاری هم برای زیارت و هم برای سیاحت به این منطقه سفر می کنند که در کنار بخش زیارتی این منطقه در نزدیکی شهرها و روستاهای پر طرفدار و خوش آب و هوای شهرستان نیشابور است و به همین خاطر قبل یا بعد از زیارت توریست ها و گردشگران می توانند از طبیعت نیز لذت ببرند.

درباره قدمگاه

بقعه زیارتی قدمگاه در شهر قدمگاه در ۲۴ کیلومتری نیشابور واقع شده است.  نام قدیمی شهر قدمگاه، اسفریس یا اسفرنس بوده است. به گفته برخی منابع، امام رضا(ع) در جریان سفر به ایران در این مکان بر روی سنگی نماز خواند. اثر نقش پای ایشان بر روی سنگ ماند و مردم آن سنگ را بریده و بر دیوار نصب کردند.اما عده‌ای آن را ساخته انسان دانسته و معتقدند نقش این سنگ به عنوان یادبودی از آن حضرت حک شده است. این سنگ به صورت مربعی‌شکل در ارتفاع یک متری بر دیوار نصب شده و بر روی آن نقش فرو رفته پای انسان قرار دارد.
برپایه برخی گزارش‌ها، امام رضا(ع) پس از خروج از نیشابور در راه مشهد هنگام نماز ظهر به مکانی رسید و چون آبی برای وضو نبود هنگام تیمم آبی از زمین جوشیده که به باور برخی از مردم منشأ پیدایش چشمه موجود در قدمگاه شده است؛ اما به باور برخی علما و محققان این واقعه در ده سرخ یا قریه الحمراء اتفاق افتاده است.تک کارت
برخی محققان معتقدند امام رضا(ع) حدیث سلسلهالذهب را در قدمگاه نیشابور خوانده است. همچنین روستای مویدیه، محله فز، تلاجرد، مربعه و رباط سعد که از توابع شهر نیشابور بودند را جزء قدمگاه‌های نیشابور و محل عبور امام رضا(ع) دانسته‌اند. 
شیخ صدوق (درگذشت ۳۸۱ق) نیز گزارش کرده در نیشابور حمامی بوده که به سبب کم شدن آبِ چشمه نزدیک آن، غیرقابل استفاده بوده است. پس از حمام کردن امام رضا(ع) آب آن فراوان شده و به حمام رضا و بعد از آن به چشمه کهلان معروف شد. شیخ صدوق در ادامه بیان داشته مردم از آب آن چشمه جهت تبرک استفاده می‌کنند.
گفته شده که حافظ (درگذشت ۷۹۲ق) بیت زیر را درباره قدمگاه نیشابور سروده است:
در زمینی که نشان از کف پای تو بود سال‌ها سجده صاحب‌نظران خواهد بود
مدرس تبریزی گزارش کرده است مولانا لطف‌الله نیشابوری (متوفای ۸۱۰ق) شاعر و عارف قرن نهم در آخر عمر برای گوشه‌گیری از مردم، از نیشابور به قدمگاه امام رضا (ع) رفت و در آنجا وفات یافته و به خاک سپرده شد.

قدمت بقعه

در گزارش‌ها آمده است بقعه قدمگاه در سفری که شیخ‌ بهایی به همراه شاه عباس صفوی اول در سال ۱۰۲۰ق به نیشابور داشتند با طراحی شیخ بهایی، بازسازی شد. بنا بر گزارش اسکندر ترکمان، منشی شاه عباس صفوی، این مکان به قدمگاه شهرت داشته ولی به عقیده برخی این مکان پیش از این به قدمگاه شاپور کسری معروف بود و از انتساب آن به امام رضا(ع) تا قبل از دوره صفوی گزارشی در دست نیست و پس از بازسازی شاه عباس، نام قدمگاه را به خود گرفت. سلطان محمد میرزا قاجار (زنده در سال ۱۳۲۷ق) نیز در سفرنامه خود به قدمگاه از وجود باغ، چند کاروانسرا و حمام در کنار بقعه خبر داده است. بقعه قدمگاه در آذر ماه ۱۳۱۴ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

علت شهرت قدمگاه امام رضا (ع)

به گفته تاریخ‌نویسان، این مکان متبرکه در واقع بزرگ‌ترین یادگار امام رضا (ع) در سفر به شهر نیشابور است. در این بنا یک سنگ سیاه رنگ با عرض ۵۳ سانتی‌متر در ارتفاع یک‌متری به دیوار نصب شده و روی آن جای فرورفتگی دو ردپا وجود دارد. برخی از مردم عادی عقیده دارند که امام رضا (ع) در سفر به نیشابور، روی این سنگ ایستاده‌اند و جای پای ایشان بر روی سنگ نقش بسته است. اما دلیل اصلی وجود این سنگ و ردپای روی آن، نمادی است که دوستداران این حضرت و به یادگار عبور ایشان از نیشابور ساخته‌اند. همچنین از دیگر علل شهرت مجموعه باغ قدمگاه نیشابور ، چشمه آبی است که بنا به روایات مذهبی به دستور امام رضا (ع) از زمین جوشیده و دارای آبی بسیار گوارا و شفابخش است.
اهمیت تاریخی و مذهبی این بنای مقدس، فقط به وجود قطعه سنگ و چشمه آب جوشان خلاصه نمی‌شود. در روایات تاریخی و مذهبی آمده است زمانی که امام رضا (ع) از مدینه به سمت مرو حرکت می‌کردند، با استقبال گروه زیادی از مردم در شهر نیشابور مواجه می‌شوند. حضرت رضا (ع) در این سفر برای مردم نیشابور یکی از معروف‌ترین احادیث شیعه را بازگو کردند. این حدیث که به سلسه‌الذهب شناخته می‌شود، در مکان قدمگاه نیشابور و از زبان امام رضا (ع) برای مردم خوانده شد و این گونه بود که مکان این قدمگاه به زیارتگاهی مقدس و متبرک تبدیل شد.تک کارت

معرفی باغ قدمگاه نیشابور

این باغ شکوهمند در دامنه رشته کوه‌های بینالود و به سمت دشت پهناور نیشابور قرار دارد. دلیل جذابیت و اهمیت این قدمگاه، فقط به تقدس مذهبی آن خلاصه نمی‌شود؛ بلکه قرارگیری این مکان در باغی سرسبز و منطقه‌ای خوش آب‌وهوا، آن را به مکانی برای گردش و تفریح تبدیل کرده است. همچنین معماری منحصربه‌فرد و اصیل این بقعه، باعث اهمیت این مکان از لحاظ تاریخی و هنری شده است. این بنا در دو طبقه ساخته شده و گنبد فیروزه‌ای رنگ آن از چندین کیلومتر دورتر نیز خودنمایی می‌کند. اگر گذرتان به شهر تاریخی نیشابور افتاد یا به قصد زیارت بارگاه ملکوتی امام هشتم، راهی سفر شدید؛ فراموش نکنید با اقامتی کوتاه در این بقعه متبرکه، به تماشای زیبایی منحصربه‌فرد و بناهای تاریخی این قدمگاه بپردازید.  تک کارت
 

تاریخچه و قدمت قدمگاه نیشابور

قدمگاه امام رضا (ع) در سده یازدهم هجری قمری (سال ۱۰۲۰) و به دستور شاه عباس اول صفوی در استان خراسان رضوی ساخته شد. در آن زمان دستور داده شد که ۲۸ درخت کاج نیز در محوطه اطراف این قدمگاه کاشته شود. امروزه این باغ بزرگ با درختان کهنسال، به یکی از جذابیت‌های اصلی این مکان سیاحتی و زیارتی تبدیل شده است. حدود ۶۰ سال پس از ساخت این بنا، زلزله‌ای عظیم باعث خراب‌شدن بخش‌هایی از این مکان زیارتی شد و بعد از آن شاه سلیمان صفوی، دستور مرمت این بنا را صادر کرد.
متأسفانه در سال‌های ابتدایی حکومت قاجار، این بنا به فراموشی سپرده شد و بخش‌های مختلف آن دچار آسیب‌های جدی شدند. به همین دلیل در دوران ناصرالدین شاه قاجار، بخش‌های قدیمی‌تر این مجموعه که در این سال‌ها دچار آسیب شده بودند، ترمیم و بازسازی شد. از سال ۱۲۵۰ تا به امروز نیز این باغ باشکوه تحت حفاظت میراث فرهنگی قرار دارد و در آذرماه ۱۳۱۴ نیز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

بخش‌های مختلف باغ قدمگاه نیشابور

علاوه بر باغ و بقعه موجود در محوطه اصلی قدمگاه، از دوره صفویه آثار تاریخی دیگری نیز در این مجموعه ساخته شد. در ابتدا دو عدد کاروانسرا، آب انبار، چاپارخانه و گرمابه در این مکان احداث شدند؛ اما امروزه بخش عظیمی از کاروانسرای دوره شاه عباس و چاپارخانه از بین رفته است. به طور کلی می‌توان گفت مجموعه قدمگاه نیشابور شامل بخش‌های زیر است:
• فضای باز باغ
• قنات باغ
• استخر
• بقعه و ضریح
• آب انبار
• حمام تاریخی
• کاراونسرا
• چاپارخانه
 

بهترین زمان بازدید از قدمگاه رضوی نیشابور

همان طور که گفتیم این قدمگاه در نزدیکی دروازه ورودی شهر نیشابور قرار دارد. به دلیل قرارگیری این شهر در منطقه‌ای خشک، ممکن است فصل تابستان زمان خوبی برای سفر به دیار خراسان نباشد. اگر می‌خواهید با گرمای طاقت‌فرسای تابستان و سرمای زننده زمستان مواجه نشوید، فصل‌های بهار و پاییز را برای سفر به این مکان و بازدید از باغ زیبای قدمگاه نیشابور انتخاب کنید. همچنین با سفر در فصل بهار می‌توانید با قدم‌زدن در این باغ سرسبز، از منظره شکوفه‌های زیبا و عطر خوش آن‌ها نیز لذت ببرید. اما به طور کلی خوب است بدانید که این مجموعه در تمامی فصل‌های سال، پذیرای حضور زائران و گردشگران است و هیچ محدودیتی در زمان مراجعه به آن وجود ندارد.تک کارت

جاهای دیدنی نزدیک به قدمگاه امام رضا (ع)

دو روستای تاریخی در نزدیکی این قدمگاه، فضایی تاریخی و سنتی را تداعی می‌کنند. روستای بالا ده یا قلعه بالا در شمال غرب این مجموعه و روستای پایین ده یا قلعه پایین در سمت شمال شرقی باغ امام رضا (ع) قرار دارد. پیشنهاد می‌کنیم اگر به بازدید از مجموعه باغ دیدنی قدمگاه می‌روید، گشت‌وگذار در این روستاها و تماشای بافت سنتی آن‌ها را نیز از دست ندهید.تک کارت
 

مسیرهای دسترسی به قدمگاه 

شهر قدمگاه در فاصله ۲۴ کیلومتری شهرستان نیشابور و در حدود ۹۰ کیلومتری شهر مشهد واقع شده است و اگر قصد سفر از جاده ی تهران – نیشابور به سمت مشهد را دارید باید بعد از گذشتن از شهرک صنعتی بعد از چند کیلومتر زمانی که تابلو (درود – قدمگاه) را مشاهده کردید به سمت راست بروید و به میدانی می رسید که از سومین خروجی باید به سمت زیرگذر بروید و به مسیر خود به سمت قدمگاه ادامه بدهید.
اگر از سمت مشهد به نیشابور می آیید تابلو قدمگاه – درود را که مشاهده کردید به سمت راست بروید و به مسیر خود به سمت قدمگاه ادامه بدهید.تک کارت
۴.۸/۵ - (۶ امتیاز)

1 نظر در “قدمگاه رضوی نیشابور

  1. ماندانا گفت:

    قشنگ تابلوه رد پا مصنوعیه مدم خرافات پرست

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *